DIALOG KLUCZEM DO OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA I ROZWOJU GOSPODARCZEGO
W specjalistycznych badaniach coraz częściej dostrzega się konieczność wypracowania aktywnej postawy po stronie podmiotów gospodarczych, które powinni uwzględnić społeczne otoczenie, w którym funkcjonują (patrz: Michael Porter, Mark R. Kramer, Tworzenie wartości dla biznesu i społeczeństwa, w: Harvard Business Review Polska nr 99, maj 2011). Warto zauważyć, że także wytyczne ONZ dotyczące biznesu i praw człowieka wskazują na konieczność uwzględniania kontekstu społecznego w działalności gospodarczej. I tak przedsiębiorstwa powinny przestrzegać praw człowieka niezależnie od tego, gdzie prowadzą swoją działalność i nawet wtedy, gdy zderzają się ze sprzecznymi wymaganiami. Wymogu tego nie powinniśmy jednak rozumieć jedynie poprzez pryzmat prowadzenia działalności gospodarczej w miejscach, w których trwa konflikt, ale znacznie szerzej. Wymóg ten jest istotny także dla prowadzenia działalności gospodarczej w państwach w których – jak się uważa – prawa człowieka są przestrzegane. Jest on istotny, bowiem dużo jeszcze trzeba zrobić, by prawa człowieka były faktycznie przestrzegane w tych państwach, zwłaszcza w działalności biznesowej.
Cel ten może zostać osiągnięty dzięki otwieraniu się na dialog, który prowadzony będzie nie tylko z ekspertami z kręgów rządowych i pozarządowych, ale także z własnymi pracownikami i ze społeczeństwem jako takim. Dialog taki pozwalać będzie na budowanie dobrych relacji ze społeczeństwem, na wzajemne poznawanie potrzeb, planów i wątpliwości. Dbanie o taką komunikację to zapobieganie niezadowoleniu społecznemu, wynikającemu z niewiedzy dotyczącej podejmowanych działań gospodarczych. To likwidowanie barier między społeczeństwem a przedsiębiorcami i zaprzeczanie stereotypom o ludziach biznesu, którzy nastawieni są jedynie na zysk bez względu na koszty społeczne. W takim przypadku kwestionowanie działań gospodarczych czy wyrażanie zaniepokojenia naruszaniem praw człowieka powinno być traktowane jako dobry znak, będący przyczynkiem do wypracowania wspólnego punktu widzenia. Będzie to istotny krok do wzajemnego zrozumienia co jest najlepszym gwarantem postępowania zgodnie z wymogami prawnymi i gwarantem pełniejszej ochrony praw człowieka. Działanie takie będzie miało wysoką wartość również dla rozwoju samej firmy, bowiem pozwalać będzie na pełniejszy rozwój kapitału ludzkiego własnych pracowników i otoczenia społecznego. Jego pełniejszy rozwój może w dalszej perspektywie w znaczący sposób przyczyniać się do wzrostu gospodarczego.
Uwzględnić społeczne otoczenie, w którym podejmowane są działania gospodarcze to innymi słowy brać pod uwagę głos pracowników, ale także i społeczeństwa. Niezbędne jest rozumienie ich obaw i potrzeb oraz odchodzenie od przekonania, że rozwiązywanie problemów społecznych należy tylko do administracji publicznej, która to powinna informować, tłumaczyć i przekonywać. Społeczeństwo nie powinno być traktowane jako przeszkoda w podejmowaniu działań gospodarczych, lecz jako jeden z kluczowych partnerów, który powinien być wzięty pod uwagę w planowanej i rozwijanej działalności gospodarczej. Dlatego też niezbędna jest zmiana sposobu myślenia i działania, by przedsiębiorcy nie dbali jedynie o rozwój swojego przedsięwzięcia gospodarczego, nie zwracając uwagi na środowisko społeczne ich otaczające i kryjący się w nim potencjał. Aktywne działanie zmierzające do podejmowania dialogu, współdziałania i wzajemnego wychodzenia z inicjatywami budowania wspólnej przestrzeni, w której funkcjonują jej członkowie i podejmowane są przedsięwzięcia gospodarcze, stwarza szansę dla budowania otoczenia pomyślnego dla etycznego postępowania, ochrony praw człowieka i dla dalszego rozwoju przedsiębiorstw.
Działanie firm zgodnie z etycznymi standardami mającymi na celu ochronę praw człowieka w działalności gospodarczej jest już czymś powszechnym w wielu krajach. Liczące się firmy, a zarazem takie, dla których rozwój jest priorytetem, nie mogą pozwolić sobie na ich nieuwzględnianie. Zaniechanie na tej płaszczyźnie wiąże się z ograniczaniem możliwości rozwojowych firm, a przy dużej aktywności innych konkurencyjnych podmiotów wiąże się z zagrożeniem pozostania w tyle i w najgorszym wypadku wykluczeniem z rynku. Kluczem do sukcesu jest opieranie się na komunikacji, dzięki której, po uwzględnieniu licznych głosów, podmioty gospodarcze mogą na czas dokonywać zmian w wypracowywanych strategiach działania, by zapewnić postępujący rozwój firmy. Innymi słowy, licznych problemów z rozwojem przedsięwzięć biznesowych można uniknąć dzięki otwartej komunikacji pozwalającej następnie na skuteczniejszą ochronę praw człowieka i na pełniejszy rozwój kapitału ludzkiego pracowników i społeczeństwa, których głos powinien być
brać się pod uwagę już od samego początku planowania tych przedsięwzięć.
Przedsiębiorcy, którzy osiągają sukcesy gospodarcze, wskazują na komunikację społeczną jako klucz do sukcesu. Dobra komunikacja, za którą idzie wzajemne zrozumienie stron dialogu, jest podstawowym elementem niezbędnym dla ukształtowania się po obu stronach świadomości, że rozwój gospodarczy oparty o jasne i akceptowane standardy etyczne oraz standardy ochrony praw człowieka powinien być wspólnym celem. Rozumieją oni, że ochrona praw człowieka w działalności biznesowej to nie tylko obowiązek lecz także krok na rzecz pełniejszego rozwoju, zwłaszcza rozwoju kapitału ludzkiego w obrębie firmy i w jej otoczeniu. Aby iść w ich ślady przedsiębiorcy powinni podejmować działania, mające na celu pełniejszy dialog na temat postępowania zgodnie ze standardami etycznymi i prawnymi oraz traktować zaangażowane w niego podmioty jako partnerów. Partnerzy ci, przez swoje zaangażowanie, stawać się będą gwarantem pełniejszego przestrzegania tych standardów i pomyślności rozwoju inwestycji występującej w symbiozie ze społecznym otoczeniem a nie jako coś odrębnego od tego otoczenia a w pewnych okolicznościach postrzeganego nawet jako coś wrogiego i obcego.
Dr Marcin Kilanowski – Ekspert ds. praw człowieka i biznesu Konfederacji Lewiatan, Adiunkt Wydziału Prawa i Administracji UMK