Dlaczego PFRON?
Inicjatywa Sekretarza Generalnego ONZ Global Compact (UNGC) skoncentrowana jest na respektowaniu praw człowieka w przestrzeni biznesowej. W Polsce do istotnych inicjatyw UNGC należy Program „Biznes a prawa człowieka. Implementacja wytycznych ONZ ds. biznesu i praw człowieka 2014-2020”.
PFRON nie jest instytucją biznesową. Misją Funduszu jest gospodarowanie środkami na rehabilitację zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych. Jesteśmy państwowym funduszem celowym, którzy przeznacza pozostające w swojej dyspozycji środki na aktywizację społeczną i zawodową osób niepełnosprawnych. Nasze cele są więc celami jednoznacznie społecznymi.
Kierownictwo Funduszu od początku zadecydowało jednak o włączeniu się w prace polskiego przedstawicielstwa UNGC. Można więc zadać sobie pytanie o sens partycypacji instytucji publicznej w tym „biznesowym” przedsięwzięciu?
Aby zrozumieć to zaangażowanie, warto mieć na względzie dwie kwestie:
Po pierwsze – PFRON ma wpływ na pokaźną część sektora pracodawców w Polsce. Otóż system wsparcia zatrudnienia osób niepełnosprawnych, którego finansową oś stanowi Fundusz właśnie, oparty jest na dwóch bodźcach finansowych: wpłatach na PFRON, dokonywanych przez te podmioty, które nie osiągają wskazanego prawem wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych oraz dofinansowaniach do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych wypłacanych tym pracodawcom, którzy przekraczają ustawowy wskaźnik zatrudnienia, bądź – w przypadku małych firm, poniżej 25 etatów –w ogóle zatrudniają niepełnosprawnych pracowników. Kwota tych dofinansowań w ostatnich latach to ok. 3 mld zł rocznie.
Po drugie – Konwencja ONZ O prawach osób niepełnosprawnych, ratyfikowana przez Polskę w 2012 r. mówi wprost o popieraniu zatrudniania osób niepełnosprawnych w sektorze prywatnym, poprzez odpowiednią politykę i środki, które mogą obejmować programy działań pozytywnych, zachęty i inne działania.
Jeśli do tych kwestii dodamy antydyskryminacyjne przepisy Kodeksu pracy, mamy więc pewne nie wyrażone wprost zobligowanie administracji, w tym PFRON, do wspierania cywilizowanych zasad zatrudniania i prowadzenia biznesu i standardów pracy. Postanowiliśmy więc zacząć od siebie i przyjąć standardy postępowania pracowników Funduszu.
Kodeks etyki
Kodeks etyki pracowników PFRON funkcjonuje od 2011 r. dotychczas miał on jednak charakter głównie pewnej deklaracji intencji. Zaproszenie do udziału w Grupie Roboczej rzeczników etyki, działającej pod auspicjami UNGC – co ważne udział w pracach mogli wziąć zarówno korporacyjni specjaliści ds. compliance, rzecznicy etyki w firmach jak i przedstawiciele instytucji przygotowujących się do głębszego potraktowania zagadnień etycznych – pozwoliło nam na nabranie doświadczeń i dokonanie poważnych korekt w rozumowaniu. Ostatnie tygodnie to przygotowanie nowego Kodeksu etyki pracowników PFRON, który wszedł w życie 6 listopada 2015 r. Jako współautor Kodeksu mam nadzieję, że stanowić on będzie podstawę całościowego systemu zarządzania etyką w Funduszu.
Poprzedni Kodeks był dokumentem całkowicie wewnętrznym, nowy będzie opublikowany na witrynie informacyjnej PFRON. Można więc powiedzieć, że pozwalamy interesariuszom zewnętrznym Funduszu na ocenę, jak w praktyce realizujemy deklarowane zasady.
Ważna nowość to wprowadzenie – wzorem firm uczestniczących w pracach grupy roboczej – instytucji rzecznika etyki w PFRON, powoływanego spośród pracowników Funduszu na dwuletnią kadencję. Rzecznik ma być osobą zaufania publicznego, pełniącą swoje obowiązki społecznie.
Wśród jego zadań jest m.in. inicjowanie działań upowszechniających standardy etyczne i rozwijających kulturę organizacyjną Funduszu w tym zakresie, inicjowanie zmian w Kodeksie Etyki oraz przeprowadzanie cyklicznych badań jakości przestrzegania standardów etycznych. Jak widać sam kodeks etyki jest więc bytem elastycznym (w założeniu będzie poddawany przeglądom i będzie się rozwijał), zaś działania rzecznika będą miały podstawowe znaczenie dla rozwoju kultury organizacji i standardów naszego działania.
Wzorem innych instytucji, rzecznik będzie miał również rolę interwencyjną: każdy pracownik może zgłosić naruszenie standardów etycznych, zaś rzecznik zobowiązany jest do podjęcia interwencji z zachowaniem należytej dyskrecji i ochrony pracownika, w szczególności na uniknięcie przez pracownika negatywnych konsekwencji faktu ujawnienia naruszenia.
Wyzwania
Rzecznik etyki ma zostać powołany w ciągu 2 najbliższych miesięcy. Otwartą sprawą jest sposób wyłonienia kandydata; ostateczną decyzję podejmuje Prezes Zarządu, niemniej jednak chcemy, aby wybór ten był transparentny dla pracowników i możliwie demokratyczny.
Druga sprawa to faktyczna realizacja zadań przez rzecznika: niewątpliwie wyzwaniem dla niego będzie takie ustalenie swojej pracy, aby oprócz zadań bezpośrednio wynikających z kodeksu miał on realny wpływ na rozwój kultury organizacyjnej instytucji. Dużo zależy tu od niego samego. Trudno również orzec, jaka będzie faktyczna skala jego działalności interwencyjnej.
Zainicjowaliśmy zmiany idące w dobrym kierunku, ale o sukcesie będzie można powiedzieć dopiero za jakiś czas – po podsumowaniu kilku miesięcy funkcjonowania rzecznika.
Michał Rydzewski – Rzecznik Prasowy PFRON